tranhien
Khái niệm “Truyện tranh Việt” được tạo ra bởi tạp chí Floral Age Bimonthly vào năm 1960. Đúng như tên gọi của nó, truyện tranh Việt là những bộ truyện của Việt Nam, được sáng tác bởi người Việt Nam. Tuy nhiên, có một số ý kiến cho rằng đây vẫn chưa phải là gốc gác thật sự của truyện tranh Việt. Trước năm 1900, truyện tranh Việt đã tồn tại dưới dạng mạn họa (những bức tranh minh họa trong sách để giúp cho người đọc có thể tiếp thu thông tin tốt hơn). Những bức tranh minh họa ngắn đó đã mở đường cho truyện tranh Việt sau này.
Truyện tranh Việt từ thuở mới khai sinh
Truyện tranh Việt từ thuở mới manh nha đã được cho là có nét vẽ giống với Trung Quốc và đôi khi là của Ấn Độ. Mãi cho đến giai đoạn truyện Doraemon được cả thế giới biết đến rộng rãi, cụm từ “manga” mới chính thức được những người yêu thích truyện tranh biết đến và dần trở nên phổ biến trên thế giới cho đến tận ngày nay. Thật vậy, truyện tranh Nhật Bản đã phổ biến đến mức chúng đã là một nguồn cảm hứng vô tận cho những nhà làm phim, những vị đạo diễn, những nhạc sĩ, ca sĩ, diễn viên,… Truyện tranh Nhật Bản được mọi người biết đến nhiều là thế, nhưng đối với truyện tranh Việt lại không được như vậy. Vì bị ảnh hưởng bởi manga nên một số bộ truyện tranh Việt có nét vẽ mang xu hướng manga, nhưng không phải lúc nào cũng thế.
Truyện tranh Việt bắt đầu ra đời sau khi Đông dương thuộc Pháp được thành lập giai đoạn. Từ năm 1902 đến năm 1953 (thời kỳ Pháp thuộc) truyện tranh Việt đã nhận được sự hưởng ứng nồng nhiệt của người dân Việt Nam, nổi bật nhất trong giai đoạn này là bộ ba Bang Bạnh – Xã Vệ – Lý Toét của Tuần báo Phong Hóa. Sang đến những năm 1903, khi trào lưu Tây hóa lan rộng sang Châu Á, Việt Nam cũng đã bị ảnh hưởng rất nhiều, thể hiện rõ nhất là trong những quyển truyện tranh thời bấy giờ. Cũng trong giai đoạn này, truyện tranh Việt với lối kể châm biếm và tranh biếm họa đã nổi lên và được người dân đón nhận nồng nhiệt.
Bắt đầu từ đó, hàng loạt phim hoạt hình, truyện tranh châm biếm ra đời với động cơ chính trị nhắm vào những tay nhà báo, những người có chức quyền cao trong Chính phủ Toàn quyền Đông dương và quân đội Pháp. Thế nhưng, từ những năm 1940 đến năm 1950, truyện tranh Việt Nam không còn xoay quanh những sự kiện chính trị nữa, thay vào đó truyện bắt đầu xoáy sâu vào thần thoại và cổ tích Việt Nam.
Sự trỗi dậy của truyện tranh Việt
Từ thập niên 1960, ở nước ta nở rộ trào lưu “In ấn”, nhờ đó mà việc xuất bản những quyển truyện tranh ngày càng được đẩy mạnh, cũng trong thời kỳ này, do sự ảnh hưởng của văn hóa phương Tây mà truyện tranh Việt đã mở rộng chủ đề sáng tác hơn, không còn bị bó hẹp và cứng nhắc như những giai đoạn trước nữa. Ngoài những chủ đề thân thuộc như đạo đức, tình yêu, gia đình, bạn bè, truyện tranh Việt Nam đã có những mẩu truyện về trinh thám, khoa học viễn tưởng, kinh dị, viễn Tây, võ hiệp, phiêu lưu,… Nhiều truyện tranh Việt cũng đã được đăng trên các tạp chí như Nhà sách Kim Đồng, Tạp chí Tiền Phong, Tạp chí Thiếu Nhi,…
Thời kỳ bao cấp
Không may, truyện tranh Việt Nam trong giai đoạn này đã bị chững lại vì sự kiểm duyệt khắt khe và thiếu cơ sở in. Đến nỗi, các nhà xuất bản đã lựa chọn lại các chủ đề trong truyện tranh để tránh bị kiểm duyệt. Tuy vậy, thời kỳ này các dòng truyện ca ngợi những vị anh hùng cứu nước, những nhân vật lịch sử lại nở rộ và chiếm lĩnh thị trường. Vào những năm đầu 1980, các tác phẩm được nhà xuất bản Kim Đồng sản xuất trên chất liệu là giấy dó với những nét vẽ mang đậm phong cách cổ truyền đã chiếm lĩnh toàn bộ thị trường. Điển hình như “Bút chì” của họa sĩ Đỗ Hoàng Tường đã tạo nên cơn sốt và sự ái mộ trên toàn quốc.
Kỷ nguyên Cải cách
Sau năm 1986, truyện tranh Việt lại lần nữa trở nên vô cùng phổ biến. Cũng trong giai đoạn này, khâu kiểm duyệt của nước ta đã dần trở nên dễ thở hơn trước. Điều này đã tạo điều kiện cho những nhà xuất bản lớn như Kim Đồng đem hàng loạt những tác phẩm truyện ngoại du nhập về nước ta. Các họa sĩ sáng tác truyện tranh Việt trong thời kỳ này cũng đã hòa nhập với làn sóng truyện ngoại, nét vẽ và nội dung của truyện tranh Việt trong thời kỳ này cũng có xu hướng giống với Nhật, phương Tây. Đặc biệt, các tiểu thuyết cũng như tranh truyện Trung Hoa ở giai đoạn Cải Cách đã được nhiều người ở nước ta hưởng ứng và được rất nhiều người Việt mua về. Tuy nhiên, nói như thế không có nghĩa là truyện tranh Việt không có dấu ấn đặc biệt trong thời kỳ này, ngược lại là đằng khác. Trường hợp nổi bật nhất mà được xem như một huyền thoại trong làng truyện tranh Việt phải kể đến tác phẩm Anh hùng Hesman của tác giả Nguyễn Hùng Lân.
Đây được coi như là một kiệt tác, một huyền thoại nổi tiếng trong truyện tranh Việt Nam thời bấy giờ. Tác phẩm này đã được ví như một sự thăng hoa của truyện tranh xuất xứ Việt Nam.
Kỷ nguyên Suy thoái
Bắt đầu từ những năm 2000 trở về sau này, bởi vì một lượng lớn truyện manga, manhua của Nhật Bản và Trung Quốc ồ ạt nhảy vào thị trường tiêu thụ ở Việt Nam nên truyện Việt bắt đầu bị suy thoái đi. Một phần vì truyện ngoại có hình ảnh vô cùng bắt mắt, lung linh, cốt truyện cũng độc đáo mới lạ và mang nhiều ý nghĩa nên truyện ngoại dần dần đã chiếm lĩnh được thị trường Việt Nam một cách dễ dàng. Có rất nhiều họa sĩ truyện tranh Việt Nam đành phải tạm dừng sự nghiệp của mình, thậm chí những bộ truyện đang phát hành cũng bị hoãn lại mãi mãi vì sự du nhập của truyện ngoại. Trong giai đoạn này và cũng cho đến ngày nay, bộ truyện nổi tiếng nhất là Thần đồng Đất Việt, nhưng đáng tiếc truyện ngày càng giảm sức hút với các bạn trẻ, các thế hệ sau này đa phần chỉ xem những tác phẩm manga hoặc manhua là nhiều.
